بیت‌کوین در نایابی یکتا است / قربانی: نیازی به بازگشت به دوران استاندارد طلا نداریم

در رویداد آنلاین ارز دیجیتال بانک مرکزی که شرکت ققنوس با همکاری موسسه راه پرداخت و گروه مالی شریف آن را امروز برگزار کرد، رضا قربانی رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت درباره استانداردهای پولی صحبت کرد و خلاصه‌ای از کتاب استاندارد بیت‌کوین که نوشته سیف‌الدین آموس است و توسط انتشارات راه پرداخت ترجمه و چاپ شده است را ارائه کرد.

طبق صحبت‌های قربانی تا چند سال گذشته در دنیا کسی به دنبال این نبود که استانداردهایی که پول را تعریف می‌کنند، بشناسد تا اینکه مبتنی بر اندیشه‌های اقتصاددان‌های اتریشی که معروف‌ترین آنها هایک هست کتابی به نام «استاندارد بیت‌کوین» نوشته شد که تقریبا دو سال از انتشار این کتاب در دنیا می‌گذرد و توسط انتشارات راه پرداخت به فارسی ترجمه و چاپ شده است.

او قبل از اینکه ارائه خود را شروع کند، به این نکته پرداخت که کلمه بیت‌کوین در عنوان این کتاب نباید باعث گمراهی ما شود و تصور کنیم که استانداردی که درباره آن صحبت می‌کنیم، مختص بیت‌کوین هست. راجع به بحث CBDCها نیز کلمه بانک مرکزی نباید ما را گمراه کند. «درست است که CBDC در ادبیاتی که در جهان ایجاد شده از سمت بانک‌های مرکزی ارائه شده است اما باید موضوع را فراتر از بانک مرکزی ببینیم و در این تصور قرار نگیریم که هر بانک مرکزی در دنیا این وظیفه به او محول شده که راجع به CBDCها فکر کند.»

رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت خلاصه کتاب استاندارد بیت‌کوین را این‌طور شروع کرد: «مهم‌ترین استانداردی که در سال‌های گذشته در زمینه پولی وجود داشت، استاندارد طلا بود اما پیش از اینکه به یک استاندارد جدیدی برسیم که پشتوانه جدی داشته باشد، در فضای پولی‌ای در دنیا فعالیت می‌کنیم که پول‌های کشورها بدون پشتوانه هستند و برخلاف تصور، پشتوانه‌ای مانند طلا پشت آنها وجود ندارد.»

سیف‌الدین آموس نویسنده این کتاب دیدگاه‌های خود را از یکی از کتاب‌های معروف هایک می‌گیرد که عنوان آن «ملی‌زدایی از پول» هست. هایک در آن کتاب توضیح می‌دهد که برای اینکه بخواهیم اقتصاد را توسعه دهیم باید از اقتصاد بازار آزاد دفاع کنیم و پول را نیز باید وارد یک فضای رقابت آزاد کنیم و اجازه دهیم که پول‌ها نیز با یکدیگر رقابت کنند. او این ایده را زمانی مطرح کرد که تکنولوژی به شکل امروزی مطرح نبود و ما تجربه سخت استاندارد طلا را پشت سر گذاشته بودیم. قربانی با بیان این موارد توضیح داد: «ما نیازی به بازگشت به دوران استاندارد طلا نداریم چراکه تکنولوژی فرصتی به ما داده و می‌توانیم با استفاده از آن، استانداردهای پولی را بار دیگر تعریف کنیم و دیگر نیازی به تکرار تجربه‌های سخت گذشته نیست. همچنین می‌توان فضایی را که برای حاکمیت‌ها شکل گرفته که می‌توانند در مواقع لزوم ارزش پولی خود را کاهش بدهند را از حاکمیت‌ها گرفت و اجازه داد پول در جایگاه واقعی خود قرار گیرد و به‌عنوان محرک و توسعه‌دهنده‌ای باشد که اقتصاد را جلو می‌برد و استاندارد جدید برای پول تعریف شود. در این کتاب به این استاندارد جدید، استاندارد بیت‌کوین گفته می‌شود.»

طلا پایه پول سالم است

پول در معنای مدرن تاریخچه کوتاهی کمتر از ۲۵۰ سال دارد. پول به مفهوم امروز زمانی در دنیا جدی شد که استاندارد طلا خلق شد و کشورها قبول کردند که پشت پول‌ها طلا وجود داشته باشد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که طلا توانست پشتوانه پول‌های ملی باشد، محدود بودن آن بود؛ یعنی کل طلایی که در کل تاریخ بشریت استخراج شده را اگر بخواهیم ذوب کنیم در یک ساختمان ۱۰ طبقه قابل نگهداری است.

قربانی با بیان این صحبت‌ها، درباره پول سالم توضیح داد: «در کتاب استاندارد بیت‌کوین مفهومی به نام پول سالم مطرح می‌شود که طلا پایه این پول سالم است. دولت‌ها خصوصا بعد از جنگ جهانی اول این موضوع که طلا باید پشتوانه پول‌هایشان باشد را عامدانه کنار گذاشتند و بعداز اینکه فشارهایی به دولت آلمان وارد شد، روندی به نام جنگ‌های ارزی شروع شد. درواقع این موضوع که دولت‌ها پشتوانه پول بودند این قدرت نامحدود را به آنها داده است که عامدانه ارزش پول را دست‌کاری کنند. دوران خوشی که طلا پشتوانه پول بود و استاندارد طلا حاکمیت داشت خیلی طولانی نبود و بعدازاینکه دولت آمریکا پشتوانه طلا را کنار گذاشت و دولت‌های دیگر نیز این اقدام را انجام دادند، از پول سالم فاصله گرفتیم. سیف‌الدین آموس معتقد است که بیت‌کوین بهترین پول سالمی است که می‌توانیم انتخاب کنیم.»

طبق صحبت‌های رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت، پول ناسالم که در تمام دنیا از آن استفاده می‌شود، دوره‌های رشد و رکود جدی را ایجاد می‌کند و به ما این موضوع را تحمیل می‌کند که دنیا زمانی رشد می‌کند و زمانی دچار رکود می‌شود و این موضوع چیزی است که پول ناسالم آن را به ما دیکته کرده است. «جمع‌بندی آموس در کتاب استاندارد بیت‌کوین این است که آنچه ما می‌توانیم از آن به‌عنوان پول سالم استفاده کنیم که در نایابی و در امنیت یکتا باشد، چیزی نیست جز بیت‌کوین. البته موضوع را می‌توانیم فراتر از آنچه آموس می‌گوید نیز نگاه کنیم و راه‌حل‌هایی را مبتنی بر بلاکچین یا دفاتر کل توزیع شده داشته باشیم تا به ما کمک کنند پشتوانه پولی درستی را برای دنیای جدید و دنیایی که دارایی دیجیتال در آن خلق شده، داشته باشیم.»

رسیدن به مرحله مدیریت دارایی دیجیتال

قربانی در ادامه ارائه خود به کارکردهای سه گانه پول یا ارز پرداخت و گفت: «ذخیره ارزش، ابزار مبادله و واحد اندازه‌گیری کارکردهای یک پول سالم هستند که باید به‌طور درست و یکنواخت آنها را انجام دهند. با نگاهی به این کارکردها می‌توان این سوال‌ها را مطرح کرد که ریال امروز چه وضعیتی دارد؟ آیا ریال توانسته در زمینه ذخیره ارزش و واحد اندازه‌گیری عملکرد مطلوبی داشته باشد؟ اگر جواب سوال ما منفی است و ما این ناکارآمدی ذاتی را قبول کرده‌ایم، شاید وقت این است که سوال جدی‌تری بپرسیم و اینکه چطور می‌توانیم از محدودیت‌های ذاتی پول بگذریم؟ این چیزی است که در فضای استانداردهای پولی مطرح می‌شود و یکی از مهم‌ترین مصداق‌های آن بیت‌کوین است و بازیگرانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند قرار است این موضوع را حل کنند. همچنین CBDCها می‌توانند بخشی از جواب باشند؛ البته با این شرط که آنها را محدود به بانک‌های مرکزی نکنیم.»

او در این باره ادامه داد: «بانک‌های مرکزی در زمینه پول‌های ملی کنترل نامحدود داشتند و ما را از پول‌های سالم دور کردند؛ درنتیجه شاید باید دقت کنیم و اجازه ندهیم که واژه بانک مرکزی ما را گمراه کند. همان‌طور که بیت‌کوین در ۱۱ سال گذشته دریچه جدیدی را به روی ما باز کرد، شاید بتوانیم با تعریف استانداردهای درست، قوانین و مقررات مناسب و عدم ایجاد محدودیت‌های سلیقه‌ای اجازه دهیم انواع پول‌ها با یکدیگر رقابت کنند. درنهایت باید این اتفاق بیفتد که ما از مرحله مدیریت دیجیتال دارایی به مدیریت دارایی دیجیتال برسیم.»

راه پرداخت - رسانه فناوری‌های مالی ایران